Det er få av oss som opplever det same som Maria gjorde. Ein engel kom til henne med bod. I Marias tilfelle var bodet eineståande i historia: Ho skulle bli mor til verdas frelsar, Guds eigen son.
Juletida er ei tid for å grunde både over juleevangeliet og den innleiande bodskapen til Maria, som står å lese i dei to første kapitla av Lukasevangeliet. Det er ei historie som skyt fart med helsinga engelen Gabriel har med seg til den unge jenta: «Ver helsa, du som har fått nåde!»
Barnet som er sveipt og ligg i ei krubbe. Det er nåden, det er gåva til oss. Ein større grunn til juleglede kan eg ikkje komme på
Det greske ordet i grunnteksten har vore opphav til mange teologiske diskusjonar, ettersom det blir brukt berre éin gong i Bibelen. «Kecharitomene» er blitt omsett både til «full av nåde» og «den favoriserte», og katolske og protestantiske teologar har ofte hatt ulike syn på saka. Vi skal ikkje grave oss ned i dei teologiske diskusjonane her. Den norske omsettinga viser på ein god måte korleis «kecharitomene» har samband med «charis» – som tyder nåde, gunst, velsigning, det som bringar glede.
Kjernen i juleforteljinga
Det er dette som er kjernen i juleforteljinga. Barnet som blir fødd i Betlehem, blir fødd som ei glede for heile folket. Inkarnasjonen er ei handling av nåde. At Gud lar seg føde som ein lite barn, er uttrykk for den store velviljen som blir menneska til del. Guds gunst. I dag er det fødd dykk ein frelsar i Davids by. Han er Messias, Herren.
Maria fekk høyre at ho hadde fått nåde. Med barnet ho fødde i Betlehem er nåden gjort tilgjengeleg også for oss andre. Dette er den glade bodskapen Bibelen kan fortelje om: For av nåde er de frelste, ved tru. Det er ikkje dykkar eiga verk, det er Guds gåve.
Sjølv våger eg ikkje å påstå at eg hadde fortent denne nåden. Ikkje mange av oss kan det. På full fart inn i julehøgtida, enn så full ho er av glede, står det tydeleg for meg i kor liten grad eg lever opp til mine eigne ideal – og langt mindre Guds. Truleg gjeld det fleire enn meg. Eg seier ikkje at vi skal gå rundt med blikket festa i bakken. Men i ei tid der vi blir opplærte til å tru på oss sjølve, er det framleis noko som knirkar. Vi kan dynge på med retusjering og Snapchat-filter, men står her framleis med vårt eige skrøpelege liv.
Ingen filter tar alt
I møte med livsrealitetane finn eg ingen filter som er gode nok. Ingen tar alt. For meg står det berre att ei enkel bøn om nåde. Enkel, men ikkje nødvendigvis så enkel å erkjenne viktigheita av. Vi burde jo klare betre, burde jo skjerpe oss, dessutan er det vel ikkje så reint gale, når det kjem til stykket. Men jo, berre nåde kan løyse knutane i livet mitt. Det er ikkje for ingenting at den kyrkjelege liturgien framleis insisterer på at vi skal seie «sjå i nåde til meg, syndige menneske» i ei tid der syndsomgrepet elles ligg for døden.
Nåde er ikkje noko vi gjer krav på. Nåde er ikkje noko du tar, det er noko du får. Vi skal vere forsiktig med å forlange nåde, slik vi skal vere forsiktige med å krevje tilgiving av nokon vi har gjort vondt. Vi bør heller ikkje bli så blaserte at vi gløymer kor langt Gud har strekt seg for å tilby oss denne gåva.
Likevel er nåden gitt oss heilt gratis. Heile konseptet er avhengig av det. Nåden er ikkje ei vare vi kan kjøpe for pengar. Du finn ikkje nåden på romjulssal.
Nåden er ikkje ei vare vi kan kjøpe for pengar. Du finn ikkje nåden på romjulssal
Nåden er allereie gitt oss
Somme synest det er vanskeleg å få utan sjølv å kunne gi. Kanskje det er derfor Bibelen oppmodar oss om å gjere godt for andre. Det er vi ekstra flinke til å hugse på no i juletida. Gode gjerningar gjer godt også for den som utfører dei. Nåden er uansett gratis, ei gåve som vi først og fremst må hugse å ta imot.
Gåvene under juletreet minner oss om Guds store gåve til menneska. Vi er blitt gitt noko, som det heiter allereie hos dei gammaltestamentlege profetane: For eit barn er oss fødd, ein son er oss gjeven. Herreveldet er lagt på hans skulder.
Nåden er allereie gitt oss, slik også Maria fekk høyre det i møte med engelen: «Ver helsa, du som har fått nåde!» I jula feirar vi denne gåva, det vesle barnet som rommar all verdas trøyst og glede. Ei trøyst for dei ulukkelege. Ei glede for heile folket.
Barnet som er sveipt og ligg i ei krubbe. Det er nåden, det er gåva til oss. Ein større grunn til juleglede kan eg ikkje komme på.
