Det er ei gruppe menneske som ikkje har nokon særleg sjanse for å bli rehabilitert i offentlegheita: kannibalane.
Problemet er todelt: For det første vil ein kannibal spise deg opp. Og for det andre, og dette er temmeleg sjølvsagt, så vil kannibalen også ta livet av deg før han eller ho begynner å tilberede deg.
Likevel har ulike kulturar over heile verda hatt innslag av menneskeetarar, eller antropofager, som dei også blir kalla. Og ei ny bok viser kor skremmande nær kannibalismen er oss.
Skinke, lår, knoke, bog
Når vi snakkar om kva eit menneske er, bruker vi fort ord som sjel, bevisstheit, ånd. Men vi er også skjelett, blod, sener, hud, kjøtt. Og om vi skulle sett for oss menneskekroppen slik vi ofte ser for oss lekamen til ei ku eller ein gris, er vi bryst, slagside, skinke, lår, knoke, bog.
Slik kan ein også snakke om menneskekroppen. For uansett korleis vi snur på det, er vi etelege.
Nei, eg har ingen planar om å ta ein bit av Vårt Lands lesarar.
Store deler av Europa støtter Ukraina og deira kamp mot den russiske okkupasjonsmakta, som igjen betyr at vi støtter drap på russiske menn
Å ete eit anna menneske
For mange moderne menneske går tankane til rugbylaget frå Uruguay som kræsja i Andesfjella i 1972. Dei som overlevde i flyvraket der oppe, endte opp med å spise lika av vennane for å halde seg i live. Historia har blitt fortalt om og om igjen, ikkje minst på folkemunne, og sist i filmen Society of the Snow frå 2023 som vart nominert til to Oscar-prisar.
Denne historia om naud, om å overleve, har i fleire tiår fått mange til å spørre seg: Kva skal til for at eg ville ete eit anna menneske?
I boka Kjøtt snakker ikke skriv den argentiske forfatteren Agustina Bazterrica om korleis heile verda ender opp med akseptert kannibalisme. Boka ligg an til å bli den mest skakande opplevinga du kan utsette deg for på lesefronten i 2025.
Ikkje mennesker, men spesialkjøtt
Etter at eit virus har spreidd seg blant alle verdens dyr, er samtlige dyr avliva, og problemet som oppstår, er mangelen på kjøtt. For om vi ikkje lenger har dyr på kloden vår, kvar finn vi da kjøtt? Sjå ikkje lenger enn til din neste.
Marcos, som i romanen jobber med avl av menneske til spesialkjøtt, vil aldri kalle dei som blir slakta for menneske. Han kan faktisk bli arrestert om han gjer det. Jobben hans er å sørge for at avlivinga av spesialkjøttet blir gjort på rett måte, slik at ikkje kjøttet blir dårleg.
Det er eit søkt premiss, men det er også utruleg interessant. Og ja, Kjøtt snakker ikke, er også kontroversiell.
Kva er ein Guds skapning?
Menneskeavl
For når Marcos skal lære opp to nytilsette på slakteriet, der spesialkjøttet blir produsert, er det brutal og skakande lesing. Gjennom nokre korte kapittel får vi fortalt korleis menneske blir avla opp, får fjerna stemmeband, klipt av håret, blir svimerka, fora, desinfisert, tatt livet av, reinska, partert og lagt i pakker.
Desse skildringane av menneskeavl, er temmeleg lik korleis vi avlar og slakter dyr i dag. Ved å vise oss kva som skjer når vi plasserer menneske som slakt i den same prosessen, får Bazterrica meg til å tenke på kva som er skilnaden mellom eit menneske og eit dyr.
For kva er ein Guds skapning?
Strenge moralske grenser
Det er ein vesentleg skilnad mellom menneske og dyr, mellom oss og dei. Det har vi som samfunn akseptert for lenge sidan. Det er derfor menneskets beste venn, hunden, går i band. Og det er derfor vi et kylling som aldri nokon gong har fått gå i Guds frie natur.
Kort sagt er vi einige om at menneske har ein annan verdi enn dyr. Og som menneske, har vi mellom oss strenge moralske grenser for rett og galt. Vi aksepterer ikkje drap på kvarandre. Og vi ønskjer samfunn der alle skal vere med og bestemme.
Men av og til flyttar vi på grensene for kva som er rett og galt. I USA blir no demokratiet utfordra av ein lovleg vald president og eit politisk parti. I Ukraina kjempar dei ein krig mot ei stormakt som vil ta landet deira med makt.
Grenser for kva som er rett og gale, flytter på seg
Ingen naturlov
Det viser oss at grensane for kva vi aldri ville gått med på, berre er grenser. Politikarar som har operert i eit demokratisk system i USA, er no med på å bygge det ned. Store deler av Europa støtter Ukraina og deira kamp mot den russiske okkupasjonsmakta, som igjen betyr at vi støtter drap på russiske menn.
Grenser for kva som er rett og gale, flytter på seg. Og det er ingen naturlov som verkar, det er vi som flyttar på dei. Om vi ikkje lenger synes linja mellom rett og galt skal gå akkurat her, så går den heller akkurat der.
Ei bok som skremmer
Kjøtt snakker ikke av Agustina Bazterricas spør ikkje berre om kva moral og sanning er, den skremmer også. For historien om korleis vi avlar, slaktar og spis kvarandre kjennes nær og realistisk.
Og grunnen til det er at våre moralske grenser er blitt flytta dei siste åra. Frå Putins krigføring i Ukraina, terroråtaket i Israel og bombinga i Gaza, til Trumps angrep på demokratiet i USA.
Det vi held som heilagt, kan bli uheilagt. Det vi tenker på som rett, kan bli gale. Ikkje om hundre år, men om fire år. Ikkje i morgon, men i dag. Vegen til dehumanisering av menneske er kort. For vi er alle kjøtt, og trengs kjøtt nok, er ikkje vegen lang til min neste. Kjøttet blir viktigare enn humaniteten. Maten er viktigare enn prinsippa. Naud endrar etikken.
