Kronikken min i Vårt Land 11. oktober har fått ein del motbør og kritiske merknadar frå ulikt hald i etterkant. Utgangspunktet for det heile var altså at eg hadde sett noko av undervisningsmateriellet om seksualitet og samliv som blir tilbydd av ulike organisasjonar. Eg konkluderte med at eg ikkje kunne tilrå dette materialet til bruk i Den norske kyrkja.
Unyansert bruk av Bibelen
Det viktigaste med kritikken min mot dette studieopplegget retta mot ungdom, var den unyanserte bruken av Bibelen som ein eintydig storleik, blir brukt som argument mot all seksuell utfalding utafor det heterofile ekteskapet. På det viset rammar undervisningsopplegget liva til mange av medmenneska våre, familie, nære venner og kollegar, der det svir mest. Dette er for meg ei alvorleg sak og eg kan derfor ikkje tilrå dette til bruk i kyrkjelege samanhengar. Dette betyr ikkje at samtalen om enkelte bibeltekstar ikkje bør halde fram. Eg synst nettopp vi skal lese ulike bibeltekstar saman, og kanskje då særleg frå evangelia, gjerne med folk frå ulik bakgrunn og teologi.
Samtidig veit eg at det i siste instans for mange ikkje er slike debattar om «bibelsyn» eller teologi, som gjer at mange menneske endrar oppfatning. Svært ofte får menneske eit anna syn på korleis ting heng saman når dei oppdagar at det ikkje dreier seg om ei sak, eit «dei» som «vi» skal meine noko om, men at det bokstaveleg tala gjeld «dei blant oss»: Eigne søsken, barn og nære venner.
Eg veit at mange, også frå kyrkjeleg konservative samanhengar, etter oppriktige og kanskje opprivande samtalar med nokre av sine kjære, har oppdaga at kjærleiken veg tyngre enn dei «riktige» meiningane. Fleire av oss møter derfor trufast fram på Pride-arrangement med t-skjorter der det står «stolte foreldre». Slike viktige endringar føreset opne og ærlege samtalar om dei verkelege og mangfaldige liva vi lever. Eg kan dessverre ikkje sjå at dette undervisningsopplegget med si bastante avvising av det livet mange av oss har vald å leve, på noko vis kan fremje ein slik open samtale.
[ Espen Ottosen: «Argumentasjonen til Veiteberg er først og fremst er et sterkt angrep på Bibelen» ]
Etisk forsvarleg bibellesing
Eg oppfatta det som vart sagt om at «vi trur på Bibelen» og den måten bibeltekstar vart brukt på, som problematisk og misvisande. Det vart mellom anna hevda at «(e)kteskapet mellom kvinne og mann går som en rød tråd fra skapelsen og gjennom alle Bibelens 66 bøker.»
Problemet mitt med dette, er ikkje, som nokre av kritikarane ser ut til å gå ut frå, at eg ikkje er oppteken av bibellesing. Det er tvert om at eg, som alle fagfolk på dei teologiske lærestadene i Norge, er opptatt av at all lesing av bibeltekstar må skje med omsyn til dei ulike skriftenes sjanger, eigenart og historiske samanheng.
Det viktigaste med kritikken min mot dette studieopplegget retta mot ungdom, var den unyanserte bruken av Bibelen
Eg viste, på same måte som bispemøtets utgreiing Sammen, til Martin Luther, for å presisere at ikkje alle tekstane i det bibelske biblioteket har like stor verdi for kristen teologi og etikk. Kva skjer dersom bibelske tekstar er i strid med kvarandre? Eller dersom dei målber synspunkt på krig, slaveri eller patriarkalske haldningar som er i strid med kristen etikk, basert på trua på den treeinige Gud og på det evangeliet Jesus forkynte? I slike tilfelle bør evangeliet og trua på Guds kjærleik alltid vege tyngst. Eg er litt overraska over at dette skulle vere ukjente tankar i ei luthersk kyrkje ti år etter Bispemøtets lett tilgjengelege utgreiing Sammen. Samliv og samlivsordninger i et kirkelig perspektiv.
Skuld- og skampåføring
Eg ser også at Knut Alfsvåg (VL 19/10) og andre kritiserer meg for at eg skreiv at vi må lese Bibelen «kritisk og varsamt» for ikkje å påføre medmenneske «skuld og skamkjensle». Alfsvåg meiner at det er «mye større grunn til bekymring om noen leser Bibelen uten å sitte igjen med skyldfølelse». Det etiske rådet om å lese kritisk og varsamt er for min del noko som har blitt stadig meir viktig etter møte og samtalar med medmenneske som har erfart at kristne har påført dei skuld og skam fordi dei var annleis. Eg har møtt fleire skeive som har tatt skade av slik skuld- og skampåføring, gitt av kristne som rekna med at slike lite varsame ord ikkje ramma dei sjølve.
Eg har møtt fleire skeive som har tatt skade av slik skuld- og skampåføring
Knut Alfsvåg påpeikar med rette at Luthers bruk av «verdsleg» i sitatet frå kronikken er misforståeleg. I det vesle skriftet frå 1530, skriv Luther at ekteskapet er ein ytre «weltlich ding», akkurat som klær, mat og hus. Det er sjølvsagt ikkje ei nedvurdering av ekteskapet frå den tidlegare munken som då hadde vore gift i fem år. Tvert om understrekar Luther at ekteskapet er ei god gåve, men ikkje eit sakrament og det ikkje bør vere under kyrkjeleg kontroll. At biskopen i Den nordisk-lutherske kyrkja, Ottar Mikael Myrseth (VL 17/10) synst å meine at «verdslig ting» er henta frå Astrid Lindgrens Karlson på taket, skjøner eg ikkje heilt. I Lindgrens original gjer Karlson riktig nok bruk av Luthers formulering for å rettferdiggjere det han gjer med at det er «en värdslig sak». På norsk omsette Thorbjørn Egner og andre dette, kanskje meir forståeleg for unge lesarar, som «en hverdagslig sak».