To trekk er synlege på flyktningfeltet:
- Fleire flyktningar og migrantar passerer Europas yttergrenser for å finne ein tryggare – eller betre – morgondag. Berre i årets fem første månader kom det dobbelt så mange over Middelhavet samanlikna med same periode i fjor: 50.300, melder Frontex.
- Norden strammar inn asyl- og flyktningpolitikken, nye regjeringar varslar at dei ønskjer få asylsøkjarar ved landets grenser og at langt færre skal få komme som kvoteflyktningar.
– Dei siste åra har Finland vore det einaste nordiske landet med ein mjukare innvandringspolitikk. Dette endrar seg no, sa leiaren i det høgrepopulistiske og innvandringskritiske partiet Sannfinnane, Rikka Purra, då Finlands nye borgarlege firepartiregjering la fram det politiske programmet sist fredag.
Partia som skal sjøsetje politikken er Samlingspartiet, Høgres søsterparti, Sannfinnane, Svenska folkpartiet, eit liberalt parti og Kristdemokraterna, KrFs søsterparti.
Merkbart straumdrag i Norden
Migrasjonsforskar Grete Brochmann følgjer utviklinga på asylfeltet i Norden – og Europa.
– Det politisk straumdraget i Norden er merkbart, nye regjeringar ønskjer å avgrense tilstrøyminga av asylsøkjarar.
– Kvifor?
– Straks ein asylsøkjar har sett foten på territoriet, blir rettar utløyste. Desse kostnadane ønskjer dei nye regjeringane i Norden å redusere. Men vel så viktig er problemet deira med å få returnert dei asylsøkjarane som ikkje får opphald, seier Brochmann, som er professor ved Universitetet i Oslo.
Brochmann peikar på at asylsøkjarar kan «slå rot» medan dei ventar på svar.
– Som me ser i i Norge, er det ofte stor motstand lokalt mot utsending.
Dei siste åra har Finland vore det einaste nordiske landet med ein mjukare innvandringspolitikk. Dette endrar seg no
— Rikka Purra, leiar i Sannfinnane
Trur ikkje på bistandsstraff
– Sjølv om land etter land innfører hurtigprosessar på asylfeltet, vil dei streve med å få folk ut fordi sendarland ofte ikkje ønskjer å ta tilbake migrantane, seier Brochmann.
– Finland vil kople retur med bistand, vil landet klare å returnere fleire avviste asylsøkjarar på denne måten?
– Fleire land har prøvd dette grepet, men det viser seg ofte vanskeleg i praksis. Det kan vere utanrikspolitisk komplisert, og fleire av dei landa som ikkje vil ta i mot eigne borgarar, får lite bistand frå nordiske land.
Færre til Finland
I programmet Eitt sterkt og engasjert Finland blir innstrammingspunkta lista opp:
- Kvoteflyktningar plukka ut av FN: Den årlege kvoten blir halvert til 500 frå dagens 1.050
- Flyktningar skal primært hjelpast i nærområda.
- Få flyktningar skal ta seg fram til Finland og søkje asyl.
- Asylprosessen skal ta kort tid, søkjaren skal ikkje få høve til å arbeide.
- Kople bistand til retur: Land som ikkje tek i mot eigne borgarar mistar finsk bistand.
- Reglane for familiesamling blir strengare.
- Utlendingslovverket skal tilpassast EUs minimumsrett: Dei som får asyl skal få tre års mellombels opphald, dei som får opphald på humanitært grunnlag får mellombels opphald i eitt år.
[ Reiser heim til Ukraina med pengar frå Norge ]
Vil ha kontroll
I desember fekk Danmark ei samlingsregjering «over midten». Socialdemokratiet, Aps søsterparti, Venstre, eit liberalt borgarleg parti, og Moderaterne, eit sentrumsparti, blei samde om det politiske programmet Ansvar for Danmark.
På asylfeltet skriv partia:
- Dagens asylsystem med at flyktningar tek seg til land dei ønskjer å søkje asyl i «er inhumant og dysfunksjonelt».
- Danmark ønskjer å få kontroll med kor mange som kjem til landet og til Europa.
- Fleire flyktningar må hjelpast i nærområda.
- Ønskjer å opprette mottakssenter utanfor Europa.
- Danmark skal maksimalt ta i mot 500 kvoteflyktningar.
I Danmark har både raude og blå regjeringar ført ein restriktiv asyl- og flyktningpolitikk dei seinare åra.
I oktober fekk Sverige ei borgarleg regjering, sett saman av Moderaterna, Høgres søsterparti, Kristdemokraterna, KrFs søsterparti og Liberalerna, Venstres søsterparti.
Men for å få ei styringsdyktig regjering måtte det til ein avtale med Sverigedemokraterna (SD), eit høgrepopulistisk og innvandringskritisk parti.
SD fekk eit tydeleg fotavtrykk i avtalen Overeinskomst for Sverige:
- Talet på kvoteflyktningar ned til 900 årleg, mot 6.400 i 2021 – og dei skal vere lette å integrere i Sverige
- Om retten til asyl blir verna, skal han få tidsgrense.
- Asyl- og flyktningpolitikk skal ikkje vere meir sjenerøs enn EUs minstestandard.
- Strengare reglar for familiesamling.
- Kople bistand til retur.
Det politisk straumdraget i Norden er merkbart, nye regjeringar ønskjer å begrense tilstrøyminga av asylsøkjarar
— Grete Brochmann, migrasjonsforskar
Ros frå valtapar
I Sverige blei innstrammingane i asyl- og flyktningpolitikken helsa velkomne av partiet som tapte statsministermakta ved valet, Socialdemokraterna, Aps søsterparti.
– Me skal ha ein streng innvandringslovgjeving, det er det ingen tvil om, sa eksstatsminister Magdalena Andersson til Expressen. Ho meiner hennar parti sto for eit svenske paradigmeskifte i 2015.
Vil skilje asylsøkjarar
Etter stortingsvalet i 2021 la Ap og Sp fram Hurdalsplattforma. Også Norges raudgrøne regjering lovar innstrammingar:
- Hjelpe flyktningar flest i nærområda.
- Asylordninga må «være meir rettferdig», mellom anna meir effektivt returarbeid
- Innføre eit tydelegare skilje mellom dei som får asyl etter flyktningkonvensjonen og dei som får opphald på humanitært grunnlag, mellom anna til retten til å få familiesamling.
- Vise asylsøkjarar til trygge land utanfor Europa.
I budsjettforliket mellom Ap, Sp og SV i fjor haust skar regjeringa Norges kvote med kvoteflyktningar i 2023 ned med 1.000, frå 3.000 i 2022.
