– Dette blir fyrste gong eg stemmer i eit nasjonalt val i Tyskland – faktisk er dette fyrste gong eg stemmer for eit politisk parti. I Eritrea hadde me ikkje val, fortel Haben Goitom til Vårt Land.
Ho kjem frå Eritrea og har budd i Tyskland sidan 2015. I 2022 vart ho tysk statsborgar, og skal søndag bruke den ferske stemmeretten.
Ho seier det kjennest bra å vere del av ein demokratisk prosess der folket har rett til å velje kven som skal styre landet. I valkampen har det vore mykje merksemd rundt frammarsjen av ytre høgre – med partiet Alternativ for Tyskland (AfD) i spissen.
Populistiske og nasjonalkonservative AfD har gjort motstand mot innvandring til fanesak. Partiet vil stengje grensene og sende ulovlege innvandrarar ut av landet.
Åtak har ført til forsterking av AfD-retorikk
– Situasjonen er ganske spent. Alle snakkar om det – og eg kjenner det meir enn før. Eg har jobba med tyskarar i mange år, men eg har aldri sett dei snakke så ope og ofte om noko val som dei gjer no. Eg har sett kollegaer og nære venner som endrar deira politiske standpunkt og snur seg frå parti dei har pleidd å stemme på, seier Goitom.
Ho fortel at dei nylege terroråtaka i landet har bidrege stort til at folk støttar strengare asylpolitikk. Mange tyskarar opplever landet som utrygt. Difor lokkar AfDs politikk.
Men det er brei semje mellom dei tyske partia om meir restriktiv innvandringspolitikk.
Fryktar at remigrasjon skal realiserast
Goitom ser at situasjonen for innvandrarar i Tyskland har endra seg dei seinare åra.
– Tyskarar sine kjensler mot innvandrarar har i alle fall endra seg. Folk med mellombels opphaldsløyve er engstelege for framtida si i landet – også narrativet i sosiale medium bidreg til dette. Mange prøver no å få permanent opphaldsløyve eller å få statsborgarskap.
Det er også tilfelle der folk frå visse land får brev frå deira lokale utlendingskontor, som seier at «dei som er villige til å reise tilbake til landet sitt, vil dei få assistanse», ifølgje Goitom.
– Dette bidreg til den auka frykta for at retorikken om remigrasjon skal bli verkeleg.
Goitom kombinerer fast jobb med masterstudium i administrasjon og politikk.
Ho trur uansett kva utfallet av søndagens val blir, vil det ha stor påverknad på tysk politikk.
– Eg bur i ein delstat der AfD nesten fekk 30 prosent av stemmene ved førre delstatsval, så støtta til partiet er merkbar her.
Liknande tendensar i heile Europa
Marta Sięda ser også mørkt på den tyske morgondagen.
– Eg har til tider håp, men det er overskygga av frykt. Eg ser ikkje for meg å bu i Tyskland om ti år, seier ho til Vårt Land.
Polen er hennar fødeland, så Sięda er polsk statsborgar, men har budd det meste av det vaksne livet sitt i Tyskland. Sjølv om ho ikkje kan stemme ved valet, har ho alltid har vore oppteken av den politiske situasjonen i landet.
Sięda nølte med å la seg intervjue, fordi ho ser på seg som sjølv som privilegert. Ho er EU-borgar, har jobb i eit internasjonalt selskap og snakkar tysk. Situasjonen er annleis for immigrantar frå land utanfor EU.
– Eg kjenner mange folk som slit no. På jobb har me folk frå heile verda, der er det fleire som allereie har reist tilbake til landa dei kjem frå. Mange brukar pengar på advokatar, men det har ikkje alle høve til – noko som fører til ekskludering, seier ho og legg til:
– Eg fryktar at dersom ytre høgre vinn valet, så kan dei endre lovene og gjere det vanskelegare for utlendingar. Me må protestere på at dette skjer.
Skilje mellom by og land
Sięda seier ho ser eit stort skilje i befolkninga. Som mange andre stader er folk på landsbygda meir konservative enn folk i byane.
AfD har jamt over hatt større oppslutning i områda som tidlegare var del av Aust-Tyskland, men får stadig større støtte også i andre delar av landet.
– Bayern, distriktet eg bur i, er ein av dei mest tradisjonelle distrikta. Her kjem mange til å stemme på ytre høgre. Generelt har eg inntrykk av at delstatane i sør er meir konservative. Dette er område med mykje jordbruk og der religionen står sterkt. Det er mykje fordommar, seier ho.
Ytre høgre vil at Tyskland skal vere slik det var før, og lukkar auga for korleis innvandrar bidreg til samfunnet på ein positiv måte, seier Sięda.
– Folk frå Tyrkia har så å seie bygd Tyskland. Dei høyrer ikkje lenger til landet til besteforeldra deira – dei høyrer til her – og det burde reflekterast i politikken. På tyske sjukeheimar jobbar det nesten berre utlendingar – kva skulle Tyskland gjort utan alle desse?
Eskalert dei siste åra
I løpet av dei 12 åra ho har budd i Tyskland har ho opplevd at den politiske situasjonen har endra seg mykje – særleg dei siste par åra har ting eskalert, fortel ho.
– Tyskland er ikkje eit kvitt land, men oppfører seg som det, seier ho.
Ho trur utdanning og yngre generasjonar er løysinga, sjølv om ein ser at den yngre generasjonen også går i ei meir konservativ retning.
---
AfD:
- Alternative für Deutschland (AfD) etablert i 2013, leia av Alice Weidel og Tino Chrupalla.
- Er høgrepopulistisk/nasjonalkonservativt med sterke høgreradikale innslag, er mot innvandring og det grøne skiftet, er EU-skeptisk.
- Har sidan 2021 vore overvaka av den tyske etterretningstenesta BfV for mistanke om høgreekstremisme.
- Meiningsmålingar gjev partiet ei oppslutning på mellom 20 og 22 prosent.
- Partia i Forbundsdagen lovar å ikkje samarbeide med AfD.
- Partiet har fått støtteerklæringar frå milliardæren og Trump-medarbeidar Elon Musk i valkampen.
Kjelde: NTB
---
