I Matteus 12:31-32 seier Jesus:
«Derfor sier jeg dere: All synd og spott skal menneskene få forlatelse for, men spott mot Ånden skal ikke bli forlatt. Den som taler et ord mot Menneskesønnen, skal få forlatelse. Men den som taler mot Den Hellige Ånd, skal ikke få forlatelse, verken i denne tidsalder eller i den som kommer.»
Ein innsendar har skrive:
– Hva vil det si å spotte/tale imot Ånden? Kristenlandskapet har et mangfold av måter å forholde seg til Den Hellige Ånd. På den ene siden finner man de som søker møter med og utgytelse av Ånden over alt anna. På den andre siden er de som er så fremmed for ham at de opererer med en slags «to-enighet». Hva er det snakk om her og hvordan kan jeg unngå det?
Svar frå soknepresten
Takk for eit godt spørsmål! Både redaktøren og eg veit at mange andre har lurt på kva det inneber «å seie mot Den heilage ande.» Gjennom tusenåra har mange hatt samvitskvaler på grunn av dette Jesus-ordet. Om forskarar er usamde om mykje, er dei fleste samde i at dette er kryptiske vers. Nokre konkluderer med at det er umogeleg å finne ut kva desse linjene tyder. Me skal likevel gjere eit forsøk på kome til rette med dei.
Det er måten desse versa er skrivne på som gjer dei kryptiske. Dei inneheld ein del uttrykk, som «spott» og «å tale mot» noko, som ikkje vert forklart eller kopla til noko anna i verset. Les ein dette Jesus-ordet åleine, slik mange bibellesarar har hatt for vane, vert slike uttrykk ståande som opne kar som kan fyllast med kva meining som helst. Tolkinga vert då ganske vilkårleg. Siste tiåra har forskinga dreia meir i retning av å lese evangelia som samanhengande tekstar med kvar sine synsvinklar og særeigne litterære og retoriske kvalitetar. Då trer andre samanhengar fram, og ein kan oppdage tolkingsnøklar til kryptiske vers. Om ein ser på kva Matteus elles skriv om Den heilage ande, opnar dette Jesus-ordet seg faktisk ganske mykje.
Farisearane i denne forteljinga taler nettopp mot Den heilage ande. Dei vil ikkje innsjå at det er Den heilage ande som verkar gjennom Jesus
Matteus nemner Anden ein 10–12 gonger. Det viktigaste evangeliet seier om Guds Ande, er at Anden er uløyseleg knytt til Jesus. Jesus vert fødd «ved Den heilage Ande».Anden kom ned over Jesus då han vart døypt og leidde han gjennom freistingane frå Djevelen. I kapittel 12, der me finn dei vrange versa, vert dette heilt sentralt. Eit fyldig sitat frå Jesaja fortel at Jesus er den Guds tenar som har fått Anden for å kunngjere retten for alle folkeslag. I forteljinga som kjem like etter, driv Jesus ut vonde ånder. Farisearane som er til stades, ser dette og protesterer. Dei tvilar ikkje på at Jesus faktisk gjennomfører åndsutdrivingane. Farisearane sår derimot tvil om Jesus gjer dette med autoritet frå Gud. Dei meir enn insinuerer at Jesus har makta si frå Den vonde. Jesu respons har mange argument. Kjernen er det han seier i vers 28: «Men er det ved Guds Ande eg driv ut dei vonde åndene, ja, då har Guds rike nådd fram til dykk.»
Her finn me bakgrunnen for versa me diskuterer no. Farisearane i denne forteljinga taler nettopp mot Den heilage ande. Dei vil ikkje innsjå at det er Den heilage ande som verkar gjennom Jesus, og dermed merkar dei ikkje at Guds rike bryt fram rundt dei. Slik stiller dei seg også utanfor dette riket – utanfor det riket der Gud tilgjev alle synder. Jesus sjølv toler motstand og stygge ord for eigen del – han reagerer ikkje så mykje på at dei kallar han «storetar og vindrikkar» til dømes. Men om ein ikkje vil innsjå det heilt grunnleggande, nemleg at Jesus er den som ved Den heilage ande bringer Guds rike inn i verda, då har ein på ein fundamental måte stilt seg utanfor det heile. Det er det eg meiner desse vrange versa handlar om.
I vår tid er dette aktuelle vers. I ei tid med polarisering og sterke skuldingar som haglar mellom kristne i kommentarfelt og andre stader, dukkar også ofte skuldingane om at andre kristne er forlatne av Gud og ikkje gjer Guds gjerningar. Det skal ein vere svært forsiktig med – for Anden bles dit Anden vil og skaper liv og tru på dei underlegaste stader. Det tyder ikkje at det ikkje er rom for djup og spissa kritikk – det tålte Jesus også. Likevel er Gud alltid større enn oss og våre debattar. Å ikkje tale mot Den heilage ande trur eg handlar mykje om å hugse det.
Teksten er tidligere publisert i magasinet Strek, som en del av spalten Vrange vers.