– 8. mars i fjor var ei skiljelinje, ein milepæl for den jødiske minoriteten i Norge, seier Yael Nilsen til Vårt Land.
Nilsen var ein av arrangørane av gruppa med jødiske kvinner som vart hindra i å delta i 8. mars-toget på kvinnedagen i fjor. Ho fortel at dei då vart invitert av 8. mars-komiteen, og møtte opp i god tru, men at det heile enda med det ho skildrar som «ei traumatisk oppleving» for dei jødiske kvinnene som deltok.
Dei jødiske kvinnene vart fysisk hindra av arrangementet sine eigne vakter, har dei før fortalt avisa. Nilsen fortel at fleire i folkemengda rundt ropte skjellsord og kampord mot dei, noko dei opplevde som svært truande. Spenninga mellom vakter og demonstrantar eskalerte, og til slutt måtte politiet gripe inn og gi beskyttelse til dei jødiske kvinnene.
– Ikkje ein gong til
– Dette ønskjer me ikkje å utsette oss for ein gong til. Dette har fått store konsekvensar for den jødiske minoriteten, seier ho.
Nilsen synest det er sørgjerleg at jødiske kvinner ikkje føler dei kan delta i hovudarrangementet på kvinnedagen.
– Det var vondt å bli møtt med eit slikt ope hat i fjor. Det stod ei kvinne ein meter frå meg og stira meg inn i andletet og såg meg ikkje. Det er veldig vanskeleg å sette ord på det, seier ho.
Nilsen fortel at hendinga 8. mars i fjor var spesielt hard for dei i gruppa som sit med minne frå 2. verdskrig. I gruppa er det kvinner som kjem frå norsk-jødiske familiar, frå familiar som flykta under 2. verdskrig, eller som vart deportert.
– Det å bli ropt til at me ikkje var ønska i gatene, spesielt når vårt bodskap på kvinnedagen var å stå opp mot seksuell vald mot kvinner i krig, det var vanskeleg, seier ho.
– Korleis har tida vore for dykk etter denne hendinga?
– Me måtte arrangere debrief eit par dagar etter hendinga, og fleire i tida etter, for folk som hadde behov for å bearbeide opplevingane. Det var fleire som vegra seg veldig for å vise sin identitet etterpå, fortel Nilsen.
Sjølv er ho ikkje redd, men skuffa og skaka over «dehumanisering og mangel på solidaritet».
Ho seier at ho alltid har trudd på dialog og fornuft, og at ein skal snakke og belyse ei sak frå fleire sider og sjå kvarandre som menneske.
– Som menneske er eg djupt skuffa. Det er nesten som å bli «slått» av sine eigne. Eg trudde me delte verdiar og eit ønske om ei betre verd for alle.
I tillegg var det fleire som ikkje torde å komme på arrangement for dei israelske gislane etter dette. Det tok fleire veker før me hadde andre markeringar, fortel Nilsen.
– I dag kjenner eg ingen fellesskap til desse kvinnene. Dei har mista all truverd hos meg, seier ho.
– Kva skal til for at de går i toget igjen i framtida?
– Då må me føle oss inkludert i den kvinnelege fellesskapen. Det var veldig tydleg at me ikkje var i fjor. Mange av dei som ropte mot oss då var menn, noko som er spesielt rart på kvinnedagen, men også kvinner. Det var kanskje aller vondast å få slikt hat frå andre kvinner, seier Nilsen.
– Parolane stridde mot det som var vedtatt
Kathy Joakimsen er 2. nestleiar i Rødt Oslo og med i arbeidsutvalet for 8. mars-komiteen i år.
– Kva tenkjer de om at jødiske kvinner ikkje tør å stille i 8. mars-tog igjen i år?
– Det er synd at dei ikkje tør det. Dei var velkommen i fjor, og er det også i år. Det som ikkje var velkomment var dei plakatane og parolane dei hadde med seg – som me hadde sagt ifrå om på førehand at ikkje var greitt. Dei var i staden velkommen til gå bak parolen «støtt kvinners fredsarbeid – bekjemp valdtekt som våpen», men valde heller å møte opp med sine eigne plakatar og faner. For mange kjendest det som ein provokasjon, seier Joakimsen til Vårt Land.
Joakimsen fortel at alle parolar vert vedtatt i forkant, på eit parolemøte, der alle som har meldt seg på kan delta. Ho seier at det likevel kvart år er nokon som tek med seg parolar som strir mot det som er vedtatt på parolemøtet.
– Så dette handla om det, og ikkje om deira bakgrunn, seier ho.
– Ingen tradisjon
Zhira Beck, tidlegare nestleiar i Det Mosaiske Trossamfund og ei av kvinnene som var med 8. mars på Youngstorget for å markere kvinnedagen, fortel at dei ikkje har pleidd å ha noka organisert i samband med 8. mars-toget.
– Det er ikkje noko me vanleg vis gjer, så me bryt på ein måte ingen tradisjon ved å ikkje delta i år. Men, i fjor ønska me å sette fokus på dei kvinnelege gislane. Det var utruleg ubehageleg førre gong.
Som Nilsen, fortel Beck at hendinga under fjorårets 8. mars-tog hadde stor påverknad på det jødiske miljøet.
– I etterkant hadde me fleire møter der me delte opplevingane. Det påverka mange av oss, mykje fordi me delte med kvarandre, men også fordi det fekk stor merksemd i media.
Beck fortel at nokre kjente på at det kunne bli vanskeleg å gå i Pride-parade og 17. mai-tog etter hendinga.
– Ein kjente seg uønskte. Det var ingen nøytrale rom igjen. 8. mars i fjor vart eit slags klimaks for oss, etter alt som har skjedd. Det vart antatt ting om oss, me kunne ikkje berre vere kvinner som demonstrerte for andre kvinner, fortel ho.
Likevel meiner Beck at det kom noko positivt ut av det heile.
– Me vann ei viss forståing frå sektorar der det var uventa. At Klassekampen på leiarplass fastslo at slagordet «ingen sionistar i våre gater» bør skrotast, til dømes. Men no føler me at me er tilbake der me var. Det som skjedde var ganske stort for jødar i Norge, og me sakna meir utspel om at dette var ugreitt frå politisk leiing, seier ho.
