Over fleire år har éin seksjon i administrasjonen til Kyrkjerådet vore prega av uro, varslingar og gjennomtrekk av tilsette. Dette har kosta meir enn 3,4 millionar kroner for kyrkja som no er i økonomisk krise, viser ei kartlegging Vårt Land har gjort.
Dette bruka dei pengane på:
- Fleire sluttavtaler som skal vere knytt til uroa
- Millionrapportar frå advokatfirma for å granske varslingar
- Advokatutgifter til ein HR-leiar det kom varsel mot
- Organisasjonspsykologar
Vårt Land har snakka med ei rekkje personar som har jobba, eller jobbar, i Kyrkjerådet, i tillegg til andre personar som har vore tett på situasjonen der.
Avisa har også fått tilgang til e-postkorrespondansar, avtaler, fakturaar og andre dokument.
Samla sett teiknar det seg eit bilete av eit krevjande arbeidsmiljø hjå dei som har jobba med HR i administrasjonen til Kyrkjerådet.
HR er ei forkorting for Human Resources, eller personalressursar, og dei som jobbar innan feltet har oppgåver knytt til leiing og administrasjon av personalet i ei verksemd.
Dei siste sju åra har det kome minst fem varsel knytt til denne seksjonen.
Ifylgje ei rekkje kjelder Vårt Land har snakka med, har fleire personar som har opplevd arbeidsmiljøet her krevjande, enten slutta eller blitt sagt opp.
Når det i denne saka står «Kyrkjerådet», viser det til administrasjonen til Kyrkjerådet (sjå faktaboks).
Vårt Land kjem til å skrive meir om vanskane i HR-seksjonen i tida framover.
---
Kva er Kyrkjerådet?
- Kyrkjerådet er eit folkevalt organ som fungerer som eit styre eller ei «regjering» for Den norske kyrkja. Rådet har 17 medlemmar og dei har blitt valt til vervet for fire år om gongen. Det er Harald Hegstad som no er kyrkjerådsleiar.
- Rådet styrer skuta mellom dei årlege kyrkjemøta, som kan samanliknast med ei generalforsamling, eller kyrkja sitt «Storting».
- Kyrkjerådet har ein administrasjon, eller eit sekretariat om du vil, der det vil jobbe om lag 80 personar når den nylege nedbemanninga er fullført. Desse er vanlege tilsette, ikkje folkevalde, og dei jobbar i ulike avdelingar for mellom anna økonomi, kommunikasjon, HR og kyrkjefag. Dei fleste i administrasjonen held til på Kirkens hus i Oslo.
- Ole Edvard Wold-Reitan er no kyrkjerådsdirektør, og dermed øvste leiar for administrasjonen til Kyrkjerådet. Denne saka handlar om forhold i administrasjonen til Kyrkjerådet, ikkje i det folkevalde rådet.
- I 2024 og 2025 har det blitt kutta over 40 stillingar ved kyrkjerådsadministrasjonen. Årsaka er fleire år med store underskot i Den norske kyrkja, mellom anna på grunn av stor vekst i pensjons- og lønskostnadar.
---
1,3 millionar kroner for rapport
Vårt Land kjenner til at det fyrste varselet mot ein leiar i denne seksjonen skal ha kome i 2021. Det kom eit nytt, anonymt varsel mot den same leiaren 24. januar 2023.
Vårt Land har sett varselet. Der står det at det er sendt inn på vegne av alle tilsette i avdeling for digitalisering, HR og utviking. Men avisa har snakka med personar som jobba der på dåverande tidspunkt, som ikkje reknar seg som avsendar av varselet.
Kyrkjerådet svarar på spørsmål frå Vårt Land at dei ikkje kan seie noko om innhaldet i varselet.
Vårt Land har vald å anonymisere HR-leiaren, som ikkje lenger jobbar i Kyrkjerådet. Personen er kjent med det som kjem fram i denne artikkelen og ynskjer ikkje å uttale seg.
7. mars 2023 blei HR-seksjonen kalla inn til eit møte. Vårt Land har sett møteinnkallinga. Der skal dei tilsette ha blitt informert om varslinga.
Den norske kyrkja hyra òg inn Advokatfirmaet Hjort til å gjera undersøkingar i forbindelse med varselet, og for å utarbeide ein rapport. Vårt Land har sett rapporten.
Delar av denne blei presentert på eit nytt møte med dei tilsette den 18. april 2023. Prislappen for arbeidet til advokatfirmaet enda på nesten 1,3 millionar kroner.
Vårt Land har fått innsyn i fakturaen frå advokatfirmaet. Fakturaen er merka med emnet varsling og arbeidet blir omtala som juridisk bistand.
Kyrkjerådet svarar: – Mange advokattimar
Vårt Land har fleire gonger forsøkt å få Kyrkjerådet til å stille til intervju for å svare på spørsmål i denne saka.
Kommunikasjonsdirektør Emil Engeset skriv at dei vil svare skriftleg av omsyn til dei involverte, og «for å kunne sikre presise svar innanfor rammene av kva me kan uttale oss om som arbeidsgjevar».
Avisa har sendt ei rekkje skriftlege spørsmål til Kyrkjerådet. Assisterande direktør i Kyrkjerådet, Jan Rune Fagermoen, svarar på mange av dei.
Han leia avdelinga som HR-seksjonen høyrde til, då varslingssakene kom.
– Kva tenkjer de om at desse problema har ramma den delen av Kyrkjerådet som har ansvar for å fylgje opp varslingar og ivareta tilsette?
– Eg tenkjer at dette er eit døme på at Kyrkjerådet tek varsel på alvor, uansett kva avdeling det gjeld eller kven som varslar – anten anonymt eller med namn, svarar Fagermoen.
Vårt Land spør også om kvifor rapporten som tok for seg varselet som kom 24. januar 2023 var så kostbar, og kvifor ein valte å setje ut undersøkinga til eit eksternt advokathus.
Han forklarar at det normalt er tilsette innan HR i Kyrkjerådet som handterer varsel, men då varselet i dette tilfellet var knytt til HR-seksjonen gjekk det ikkje an å handtere det internt.
– Dermed måtte me hente inn eksterne ressursar.
Han seier at mange tilsette blei intervjua i fleire omgangar, og at dette resulterte i mange advokattimar.
---
HR-seksjonen i Kyrkjerådet
- I denne artikkelen står det mykje om det som før heitte HR-seksjonen i Kyrkjerådet. Dette var ein seksjon som låg under avdeling for digitalisering, HR og utvikling.
- I februar 2024 skjedde ei omorganisering. Då blei seksjonen skilt ut som eiga avdeling.
- I dag jobbar det fem personar i HR-avdelinga.
- I artikkelen omtalar Vårt Land seksjonen/avdelinga som HR-seksjonen, uavhengig av om det gjeld tida før eller etter omorganiseringa.
- HR er ei forkorting for Human Resources, eller personalressursar, og dei som jobbar innan feltet har oppgåver knytt til leiing og administrasjon av personalet i ei verksemd.
---
– Ikkje kritikkverdige forhold
Til slutt leverte Advokatfirmaet Hjort ein rapport, og på spørsmål om kva som kom fram her, svarar Fagermoen:
– Den peika på at det ikkje var kritikkverdige forhold, men peika på område det måtte jobbast med.
Den assisterande direktøren fortel at det blei lagt «ein grundig plan for oppfylging» i etterkant av varselet, men seier han ikkje kan gå inn på kva tiltak dei gjorde:
– Me fylgde opp tiltaka i tråd med råda i rapporten.
Vårt Land blir fortalt av éi kjelde at to organisasjonspsykologar blei henta inn. Kyrkjerådet stadfestar dette, og opplyser at tiltaket kosta 98.000 kroner.
Den peika på at det ikkje var kritikkverdige forhold, men peika på område det måtte jobbast med
— Jan Rune Fagermoen, assisterande kyrkjerådsdirektør, om granskingsrapport
Men det anonyme varselet førte òg til fleire utgifter for Kyrkjerådet. Vårt Land har fått innsyn i advokatutgifter knytt til handteringa av varselet.
Kyrkjerådet dekte totalt 46.500 kroner av advokatutgiftene «til ein arbeidstakar i forbindelse med det anonyme varselet som gjaldt forhold i HR-avdelinga».
Kyrkjerådet opplyser at leiaren for den aktuelle seksjonen, altså HR-leiaren, sa opp si stilling i desember, det same året som rapporten kom. Vedkomande hadde ikkje sluttavtale.
Men det blei ikkje stille i gangane på Kirkens hus av den grunn.
---
Varsling
Varsling er at ein arbeidstakar seier ifrå om kritikkverdige forhold på eigen arbeidsplass.
Med kritikkverdige forhold meiner ein:
- brot på lovar og reglar (rettsreglar)
- brot på verksemda sine interne, skriftlege etiske retningsliner
- brot på etiske normer som er vidt forankra i samfunnet
Døme på kritikkverdige forhold:
- Fare for liv eller helse
- Fare for klima eller miljø
- Korrupsjon eller annan økonomisk kriminalitet
- Misbruk av makt
- Uforsvarleg arbeidsmiljø
Eit varsel er ein påstand om eitt eller fleire kritikkverdige forhold. Det er aldri ei konstatering av at det faktisk er gjort noko gale.
Viss arbeidstakar seier ifrå om kritikkverdige forhold til nokon som har makt til å gjera noko med det, er det eit varsel, uansett om arbeidstakar kallar det eit varsel eller noko anna (til dømes avvik, klage, bekymringsmelding, seie ifrå, osb.).
Varslarar har eit vern mot gjengjelding. Det vil seie at det er forbode med alle former for straff mot ein arbeidstakar som ein reaksjon på at personen varslar eller vurderer å varsle. Dette kan til dømes vera trakassering, sosial ekskludering, endring i arbeidsoppgåver eller oppseiing.
Kjelder: Arbeidstilsynet og arbeidsmiljølova
---
Nytt varsel, ny millionrapport
Kort tid før leiaren slutta, varsla vedkomande mot sine leiarar. Sagt med andre ord: personen som det hadde blitt varsla mot, leverte eit varsel mot dåverande kyrkjerådsdirektør Ingrid Vad Nilsen og dåverande avdelingsleiar Jan Rune Fagermoen. Fleire kjelder seier dette til Vårt Land.
Kyrkjerådet vil ikkje stadfeste at det var den same personen som blei varsla mot, som varsla på sine eigne leiarar. Dei vil heller ikkje seie om det var ein samanheng mellom dei to varsla.
Det dei derimot stadfester er at eit varsel mot leiinga i Kyrkjerådet blei levert mot slutten av 2023.
Varselet gjekk heilt til toppen i Kyrkjerådet – til dåverande kyrkjerådsleiar Kristin Gunleiksrud Raaum. Ho sette advokatfirmaet Grette til å granske varselet. Raaum stadfestar dette i ei melding til Vårt Land.
I perioden desember 2023 til mars 2024 fekk Kyrkjerådet tre fakturaar frå advokatfirmaet.
Prislappen? 1.057.000 kroner.
Det betyr at to varslingsrapportar kosta Kyrkjerådet meir enn 2,3 millionar kroner.
Den andre varslingssaka vart avslutta i mars 2024. «Ingen kritikkverdige forhold», konkluderte advokatfirmaet, ifylgje Kyrkjerådet.
Kommunikasjonsdirektør Emil Engeset skriv i ein e-post til Vårt Land at dei bruka eit eksternt advokatfirma også i denne saka, sidan administrasjonen av habilitetsgrunnar ikkje kunne undersøke varselet.
Han seier at hovudkonklusjonen til advokatfirmaet i dette tilfellet var at dei ikkje fann kritikkverdige forhold.
– Undersøkinga peika på område Kyrkjerådet framleis må fylgje opp systematisk, skriv Engeset om den andre varslingssaka.
Undersøkinga peika på område Kyrkjerådet framleis må fylgje opp systematisk
— Emil Engeset, kommunikasjonsdirektør
Vårt Land har spurt om dåverande kyrkjerådsdirektør Ingrid Vad Nilsen ynskjer å kommentere. I ei melding skriv ho at ho ikkje har noko å tilføye.
Fleire sluttavtaler
Vårt Land erfarer at uroa i HR-seksjonen i Kyrkjerådet har fått store konsekvensar, ikkje berre økonomisk.
Minst seks personar her skal ha sagt opp eller blitt sagt opp på grunn av uro og dårleg arbeidsmiljø mellom 2017 og 2024, viser ei kartlegging avisa har gjort. Fleire av desse personane fekk sluttavtale.
Vårt Land har bedt om innsyn i alle sluttavtaler inngått i heile administrasjonen til Kyrkjerådet i dette tidsrommet.
Til saman er det snakk om sju avtaler. Dei har ein samla verdi på 3,4 millionar kroner, opplyser Kyrkjerådet.
Kyrkjerådet har gjeve Vårt Land innsyn i sladda versjonar av seks av desse sju avtalene, og dei har også opplyst om dei overordna rammene for den sjuande.
Vilkåra strekkjer seg frå to månadar løn, til éi årsløn. Nokre av avtalene har også med punkt om at Kyrkjerådet skal dekkje utgifter knytt til juridisk bistand og/eller til utdanningsstøtte.
Fleire av avtalene har teieklausular. Dei kan handle om at ein ikkje skal snakke om innhaldet i avtala, opplysningar av konfidensiell art, eller at ein er plikta til å omtale arbeidsgjevaren «nøytralt». Les meir om dette i Vårt Land på laurdag.
Kyrkjerådet har ikkje villa gje samla sum på berre dei avtalene som gjeld HR-seksjonen, men Vårt Land erfarer at minst tre av avtalene er knytt til uroa her.
Dei tre avtalene har desse vilkåra:
- Avtale 1: Seks månadar løn utan arbeidsplikt
- Avtale 2: To månadar løn, og dekte kostnadar til juridisk bistand på inntil 60.000 kroner
- Avtale 3: Elleve månadar løn, og dekte kostnadar til juridisk bistand på inntil 130.000 kroner
Totalt blir dette 19 månadar med løn. Utifrå lønsnivået i Kyrkjerådet i 2023, estimerer Vårt Land difor at dei tre sluttavtalene har kosta Kyrkjerådet over éin million kroner.
Samla sett viser innsyna Vårt Land har fått, at uroa og varslingane i HR-seksjonen har kosta Kyrkjerådet minst:
- Sluttavtaler: 1 million kroner.
- Granskingsrapportar: 2,3 millionar kroner.
- Organisasjonspsykologar: 100.000 kroner.
- Advokatutgifter: 50.000 kroner.
Totalt: Om lag 3.450.000 kroner.
Meiner Vårt Land ikkje har dekning
Kyrkjerådsadministrasjonen, ved Jan Rune Fagermoen, har sett reknestykket over, og dei skriv at Vårt Land ikkje har dekning for å hevde at det er bruka mellom tre og fire millionar kroner på uro, sluttavtaler og varslingar i HR-seksjonen.
Dei seier at berre to sluttavtaler er kopla til HR-seksjonen i nyare tid. Vårt Land kjenner til minst tre slike avtaler i perioden 2017-2024.
Dei vil heller ikkje stadfeste at den andre granskingsrapporten handlar om uro med opphav i HR-seksjonen.
På spørsmål om dei krevjande arbeidsforholda for dei som jobbar med HR i Kyrkjerådet no er rydda opp i, svarar Fagermoen at det anonyme varselet er ferdig konkludert:
– Me har ikkje grunnlag for å tru at HR-seksjonen er prega av eit dårleg arbeidsmiljø eller kritikkverdige forhold. Sjølv om dette varselet er konkludert, vil det alltid vera viktig å arbeide vidare for eit godt arbeidsmiljø.
Les neste artikkel om uroa i Kyrkjerådet på laurdag.
VÅRT LAND PRESISERER: I ei fyrste utgåve av denne artikkelen stod det at konklusjonen i den andre granskingsrapporten var «ingen straffbare forhold», basert på at Kyrkjerådet skreiv i ein epost at hovudkonklusjonen var «ingen brot på lova». Formuleringa er no endra til «ingen kritikkverdige forhold», etter at Kyrkjerådet ynskte ei korrigering. Retta kl. 08:47, 03.04.2025.